ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΑΤΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ

HOME PAGE

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ

ΔΑΣΚΑΛΟΙ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΝΕΑ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ
 

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

Χριστουγεννιάτικα έθιμα στην Τσαριτσάνη

(Από τον Καψάλη Βασίλη)

Το σφάξιμο του γουρουνιού

Στα πλιότερα χρόνια όλοι οι κάτοικοι έκτρεφαν ένα γουρούνι το οποίο και έσφαζαν την παραμονή των χριστουγέννων.Με το κρέας του έφτιαχναν τα λουκάνικα τους, την μοσχοβολιστή τηγανιά. Με το λίπος του έφτιαχναν τις <<τσιγαρίδες>>, με το κεφάλι και τα πόδια τον περίφημο πατσά!

                         

Τα κόλιντρα και τα κάλαντα.

Την παραμονή των Χριστουγέννων τα πιο μεγάλα παιδιά του χωριού ξύπναγαν πολύ νωρίς το πρωί  και έβγαιναν στο βουνό και στους δρόμους  κρατώντας μεγάλα κουδούνια και τα χτυπούσαν δυνατά για να ξορκίσουν το κακό. Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν :


 

     -Κόλιντρα μπάμπου κόλιντρα

 -Κι εμένα μπάμπου κλούρα

-Κι σαν δεν έχεις κόλιντρα

-Δός   μου  ένα σουτζούκι


 

Τα σουτζούκια ήταν ιδιαίτερο κέρασμα  που γινόταν από πετιμέζι και φυλασσόταν από τις νοικοκυρές γι αυτήν την περίσταση!

Την ίδια μέρα τα μικρότερα παιδιά έτρεχαν στους δρόμους και στα σπίτια τραγουδώντας:

                                              -Καλήν ημέραν άρχοντες

                                               Κι αν είναι ορισμός σας…….

Την παραμονή και οι νοικοκυρές του χωριού ετοίμαζαν τα παραδοσιακά εδέσματα:τα ,<<γιαπράκια>>, το πιο αντιπροσωπευτικό φαγητό της τοπικής χριστουγεννιάτικης κουζίνας,την τηγανιά ,την αχνιστή και πεντανόστιμη κοτόσουπα,το <<σπιτικό>> γιαούρτι και τα γλυκά των ημερών :μελομακάρονα ,κουραμπιέδες ,σαλιάρια(κατι σαν γεμιστοί κουραμπιέδες),τον μπακλαβά και οπωσδήποτε την <<γλυκιά>>πίτα με ρύζι και καρύδια!!

   Αυτά είναι τα έθιμα που, εκτός από την εκτροφή των γουρουνιών,οι κάτοικοι αυτής της μικρής αλλά ιστορικής κωμόπολης προσπαθούν  και τα διατηρούν και στις μέρες μας!!!!!

 

                                                     

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΟΥ

(του μαθητή της Δ1 Στυλιανού Ζαχόπουλου)

 

Την 6η Ιανουαρίου της γιορτής των Θεοφανείων αναβιώνει στο χωριό του Παππού μου το Ζάρκο Τρικάλων  ένα αρχαιότατο έθιμο το <<ΜΠΟΥΛΟΥΚΙ>>

Η ιστορία του χάνεται στα βάθη του χρόνου της αρχαίας πόλης των Φαϋττίων και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τότε που το έθιμο δέχθηκε τις επιρροές του πόθου των Χωριανών για την ελευθερία τους από τον Τούρκο κατακτητή.

Το Μπουλούκι (ομάδα ατόμων που συμμετέχουν στο έθιμο)αποτελείται από νεαρά αγόρια του χωριού, ηλικίας 17-18 χρονών, τα οποία ετοιμάζονται για τη στρατιωτική τους θητεία.

Οι πρωταγωνιστές είναι:

 - ο «Καβουκάς» (αυτός που σηκώνει στο κεφάλι το Καβούκι). Το «Καβούκι» είναι μια κατασκευή από καλάμια σε κυλινδρικό σχήμα, μήκους 4-5 μέτρων καλυμμένα με πυκνά πολύχρωμα χαρτιά.

- ο «Γιατρός», ο οποίος συμβολίζει την υγεία του μπουλουκιού/κατοίκων. Είναι υπεύθυνος για τα οικονομικά του εθίμου όπως η πληρωμή της παραδοσιακής ορχήστρας και όλων των εξόδων του εθίμου.

- ο Διάβολος ή Πάνας, είναι ο θεός Πάνας, πορφυροβαμμένος, ο οποίος φορεί κέρατα τράγου. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μετονομάστηκε σε Διάβολο. Ο ρόλος του είναι να βάλει τη φωτιά στο Καβούκι που φέρει ο Καβουκάς, χορεύοντας εκστασιασμένα.

Τα ζευγάρια (6 έως 10) των νέων που συμμετέχουν στο έθιμο είναι όλοι άντρες. (Στο αρχαίο δράμα και τους γυναικείους ρόλους υποδύονταν άνδρες). Είναι ντυμένοι σύμφωνα με την παράδοση, τσολιάδες και ονομάζονται «Γαμπροί».Οι άνδρες που είναι ντυμένοι γυναίκες φορούν ρούχα της εποχής μας. Ονομάζονται «Νύφες» και αποτελούν τη «γέφυρα» του χθες με το σήμερα.

Οι Αραπάδες, βαμμένοι με μαύρο βερνίκι στο πρόσωπο και στο σώμα, φορούν μαύρα ρούχα, έχουν καμήλες και αντιπροσωπεύουν τον στρατό των Αγαρηνών κατακτητών.

Κατά την τουρκοκρατία, μόνο την ημέρα των Θεοφανείων επέτρεπαν στους χωριανούς να γιορτάζουν.

Γι' αυτόν τον λόγο αναβίωσαν τα διονυσιακά δρώμενα, τα τροποποίησαν διατηρώντας τους συμβολισμούς τους και τα προσάρμοσαν στις δυνατότητές τους, για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες που θα τους επέτρεπαν να εκφράσουν τον διακαή πόθο τους, τον πόθο για λευτεριά!

Το «Καβούκι» συμβολίζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έχει το σχήμα μιναρέ τζαμιού. Ο Καβουκάς συμβολίζει τον λαό, ο οποίος έχει στον τράχηλό του το βάρος του ζυγού του τυράννου.

Το πρωί των Φώτων οι Γαμπροί πηγαίνουν στην Θεία Λειτουργία και στο τέλος της μαζεύονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου χορεύουν παραδοσιακά τραγούδια πίνοντας άφθονο αλκοόλ (Διονυσιακή συνήθεια).

Το μεσημέρι, τελειώνοντας τον χορό, επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού για να ανταλλάξουν ευχές και να συγκεντρώσουν τα χρήματα που απαιτούνται για τα έξοδα του εθίμου και τα παραδίδουν στον Γιατρό.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, μαζεύονται ξανά στην πλατεία του χωριού χορεύοντας και πίνοντας ,καλώντας σε χορό και τις κοπέλες του χωριού.

Με τη δύση του ηλίου (δύση και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας),ο Διάβολος (που ακόμα και αυτός συμμάχησε με την αδικία που διαπράχθηκε επί αιώνες εις βάρος των κατακτημένων χωριανών) βάζει φωτιά με μια μεγάλη σκούπα (φουκαλιά) την κορυφή του Καβουκιού.

Όσο το Καβούκι (μιναρές-κατακτητής) καίγεται, τόσο ξαλαφρώνει το κεφάλι/τράχηλος του Καβουκά/λαού.

 Όταν το φλεγόμενο Καβούκι πλησιάζει να καεί ολόκληρο και η φλόγα πλησιάζει στο κεφάλι του Καβουκά, εκείνος το πετάει κάτω, αποτινάσσοντας τον «ζυγό».

Γύρω του όλοι χορεύουν κυκλικά σε κατάσταση έκστασης ,χτυπώντας το με μανία και μίσος με τις γκλίτσες τους, έως ότου το διαλύσουν και σβήσουν τα αποκαΐδια.

Έτσι τελειώνει το έθιμο που διαρκεί 2 ημέρες, κορυφώνεται την ημέρα των Θεοφανείων και χάνεται στα βάθη του χρόνου της αρχαίας πόλης των Φαϋττίων και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τότε που το έθιμο δέχθηκε τις επιρροές του πόθου των χωριανών για την ελευθερία τους από τον Τούρκο κατακτητή.

 

 

                            ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ

(του μαθητή της Δ1 Δημήτρη Ζαχόπουλου)

Στην Ελλάδα, το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου, που είναι η ουσία των Χριστουγέννων το έφεραν οι Βαυαροί .

Για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στο ανάκτορο του Όθωνα  το 1833 και μετά στην Αθήνα.

Από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά , το δέντρο με τις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια.

Πρόδρομός του είναι το χριστόξυλο ή δωδεκαμερίτης ή σκαρκάντζαλος, ένα χοντρό ξύλο από αχλαδιά ή αγριοκερασιά.

Τα αγκαθωτά  δέντρα κατά τη λαϊκή αντίλιψη απομακρίνουν τα δεμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.

Σύμφωνα με την παράδοση, το στόλισμα του δέντρου καθιερώθηκε απο τον Μαρτίνο Λούθιρο,ο οποίος περπατώντας τη νύχτα στα δάση και βλέποντας τα χειμωνιάτικα αστέρια να λάμπουν μέσα στα κλαδιά συνέλαβε την ιδέα της τοποθέτησης ενός φωτεινού δέντρου στο σπίτι του που θα απεικόνιζε τον έναστρο ουρανό απ' όπου ο Χριστός ήρθε στον κόσμο.

Εκτός απ' το χριστουγενιάτικο δέντρο, οι νοικοκυρές φροντίζουν για την παρασκευή των χριστόψωμων.

Το έθιμο διατηρείται σε ελάχιστα μέρη της Ελλάδας κυρίως σε ορεινές περιοχές,αφού τα τσουρέκια βασιλεύουν σε πωλήσεις.

Παραμονές γιορτών και ποιος δεν έχει τραγουδήσει τα κάλαντα όταν ήταν παιδί!

Κάλαντα, ''αι διαβατήριαι επωδαί''κατά τους λαογράφους.

Κύριο πιάτο την ημέρα των Χριστουγέννων είναι η γαλοπούλα που έφτασε στην Ευρώπη από το Μεξικό

το1824 μ.χ.

Ωστόσο σε αρκετές περιοχές της χώρας μας διατηρείται το έθιμο της κοτόσουπας και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία.